Canlıların Ortak Özellikleri

Hücresel yapı

Canlıların ortak özelliklerinden birisi hücresel yapıdır. Bir canlı ister tek hücreli (Protista, bakteri) ister çok hücreli (Bitki, hayvan) olsun mutlaka hücresel bir yapıdadır. Buna karşılık virüs, hücresel yapılı olmadığından gerçek bir canlı değildir.

Beslenme

Bir canlı ister heterotrof (Tüketici) ister ototrof (Üretici) olsun kesinlikle besine ihtiyaç duyar. Buna göre hayvansal canlılar besinlerini hazır olarak alırken, bitkisel canlılar besinlerini kendileri üreterek karşılar.

Solunum

Canlılar, ihtiyaç duydukları enerjiyi hücresel solunum (Oksijenli veya oksijensiz) ve – veya fermantasyon yaparak üretir. Bu sayede canlılar protein sentezi, hareket (Aktif veya pasif), aktif taşıma gibi faaliyetleri gerçekleştirebilir.

Boşaltım

Boşaltım, metabolik faaliyetler sonucu canlı yapısında meydana gelen atıkların organizmadan uzaklaştırılmasıdır. Boşaltım faaliyetinin yapılmaması durumunda atıklar organizmada belli bir seviyeye ulaşır ve bu durum ölümcül sonuçlara neden olur. Örneğin, kan üre oranı artışı insanda ölümcül olabilir.

Hareket

Canlılar ihtiyaç duydukları besine ulaşmak, çoğalmak ya da tehlikeli durumlardan uzaklaşmak için hareket eder. Eğer hareket yer değiştirme şeklinde ise aktif  (Hayvan, tek hücreli), yaprakların ışığa yönelmesi, köklerin suya uzanması (Bitki) şeklinde ise pasif hareket adını alır.

Duyarlılık

Canlılar sahip oldukları farklı duyular sayesinde çevrelerinden gelen uyarılara (Ses, ışık, koku v.b.) karşı duyarlıdır ve bu sayede aldıkları uyarılara uygun tepkiler verir.

Metabolizma

Metabolizma, canlı yapısında meydana gelen yapım (Özümleme) ve yıkım (Yadımlama) faaliyetlerinin tümüdür.

• Metabolizma hızı, insanın birim zamanda ürettiği karbondioksit veya tükettiği oksijen miktarı baz alınarak ölçülür.

 Bazal metabolizma

Bazal metabolizma, sıcakkanlı (Ektoterm) bir canlının metabolik faaliyetlerini devam ettirebilmesi için ihtiyaç duyduğu en düşük enerji miktarıdır. Örneğin, kış uykusundaki ayının metabolizması bazal düzeydedir.

İnsan bazal metabolizmasının ölçüldüğü şartlar

• Oda sıcaklığında dinlenme hali (Uyumama şartı ile) ve 12 saat beslenmeme.

Bakteride endospor, bitkide tohum oluşumlarında metabolizma her ne kadar yavaş ise de bu durum bazal metabolizmaya örnek değildir.

Homeostazi

Homeostazi, organizmanın düzen ve uyum içerisinde faaliyet gösterebilmesi için sahip olması gereken kararlı iç dengedir. Ne var ki homeostazi, ideal değerlerin dışına çıkan herhangi bir faktör (Vücut sıcaklığı, kan su oranı v.b.) tarafından bozulabilir. Bu durum değişik hastalıklara hatta ölüme bile neden olabilir.

Uyum

Uyum (Adaptasyon), çevresel etkenlere bağlı olarak zaman içerisinde meydana gelen ve üreme yolu ile yeni nesillere aktarılan kalıtsal değişimlerdir. Bu sayede canlıların bulunduğu ortamda hayatta kalma olasılığı artar.

Organizasyon

Organizasyon, homeostazinin korunmasında önemli etkileri olan faaliyetlerin istenen biçim ve düzeyde gerçekleşmesidir. Bu faaliyetler tek hücrelilerde hücre içerisinde, çok hücrelilerde ise tüm organizmada meydana gelir. Buna göre, organize olamamış bir yapı organizma olma özelliğini kazanamamıştır.

Büyüme ve gelişme

Büyüme, tek hücreli canlılarda hücre büyümesi (Tek hücreli bir canlı bölündüğünde çoğalmış olur), çok hücreli canlılarda ise hücre sayısı artışı biçiminde gerçekleşir. Bundan farklı olarak gelişme, olgunlaşma anlamına gelir. Örneğin insanın ergenliğe girmesi bir gelişimdir.

Üreme

Canlılar, üreme faaliyetini hayatta kalmak için değil nesillerini devam ettirmek için gerçekleştirir. Bundan dolayı üreme diğer özelliklerden farklı olarak, gerçekleştirilmesi zorunlu olamayan bir faaliyettir.